ŚRODKOWI POMOCNICY

 

Kluczowym obszarem boiska jest środek pomocy. To tutaj rozstrzyga się wynik meczu zarówno w rozumieniu ofensywnym jak i defensywnym, dlatego wymaga on najwięcej uwagi. To obszar o największej różnorodności pod względem ról i funkcji, co czyni go możliwym do zaadaptowania zależnie od okoliczności. Środek pomocy zawiera zarówno strefy obrony jak i ataku, gdyż wszystkie obszary muszą się łączyć w sposób odpowiedni i efektywny, tak aby drużyna mogła funkcjonować jako całość. Środek pola może być ustawiony w różnym systemie i z różną liczbą pomocników zależnie od formacji jaką wybierzesz. Omówię teraz jak każdy z tych systemów działa.

 

Jeśli gracie samotną parą pomocników w środku pola, jej priorytetem muszą być zadania defensywne. Aby to osiągnąć mogą oni występować jako Defensywni Pomocnicy (DP) albo Środkowi Pomocnicy (ŚP). Poza pracą w defensywie muszą także być w stanie wspierać ataki i pomagać utrzymać piłkę. Mogą także ulec przewadze przeciwnika, gdyż jest ich tylko dwóch. Jednak jeśli tylko ich kondycja i dyscyplina defensywna są dobre, Wasza drużyna powinna być dobrze chroniona.

 

Tradycyjne ustawienie łączy tak zwanych: „słupa” i „biegacza”, jako że obaj muszą pokryć duży obszar boiska zachowując zarazem spójność formacji. „Słup” może mieć także (jeśli ma ku temu zdolności) wpływ na kreatywność i rozegranie akcji. „Słup” typowo ma funkcję obrony, a „biegacz” wsparcia. Rozważ przy ich ustawieniu również konkretne zachowania. Cofnięty rozgrywający może być „słupem”, ale nie może biegać wzdłuż  boiska jak typowy długodystansowiec. Pomocnik odbierający piłkę (rola z natury defensywna) nie zapewnia dyscypliny w ustawianiu się, więc jest kiepskim kandydatem na „słupa”.

Im więcej środkowych pomocników, tym większego zakresu działań można od nich wymagać. Zakładając, że poświęciliście napastnika albo gracza z bocznego sektora boiska by mieć dodatkowego pomocnika, musicie go odpowiednio zagospodarować, tak by straty w innej formacji nie były widoczne.  Zatem, gdy w parze macie „słupa” i „biegacza”, w trio będziecie mogli grać „słupem”, „biegaczem” i „napastnikiem” - oczywiście te nazwy są tylko poglądowe i możecie ustawić trio w zupełnie innej konfiguracji. Najlepszym sposobem na ustawienie takiego środka pola jest granie z użyciem pojedynczych funkcji: obrony, wsparcia i ataku.

 

Musicie także rozważyć umiejętności, kondycję i funkcje jakie ma spełniać trio środka pola. Najgłębiej położona para w formacji 4-2-3-1 ma przede wszystkim być zwarta i pełnić funkcje defensywne. Granie więc przykładowo wysuniętym rozgrywającym lub środkowym pomocnikiem z funkcją ataku (mając za sobą czterech obrońców, a przed sobą trzech ofensywnych pomocników – przyp. red.) to fatalny pomysł, bo odsłoni Waszą obronę. Podobnie w szerokim 4-3-3 z wykorzystaniem DP, Waszych dwóch ŚP będzie musiało grać do przodu i wspierać atak. Dlatego w tej wersji granie cofniętym rozgrywającym lub środkowym pomocnikiem z funkcją wsparcia nie zapewni odpowiedniej głębokości w ataku. Zaplanujcie i rozważcie funkcję każdego elementu systemu, którym chcecie grać.

 

Wreszcie istotne znaczenie ma kształt Waszego środkowego trio. Ustawienie w trójkącie oferuje więcej możliwości wymiany podań niż rozstawienie w linii. Pamiętajcie, by ustawiać graczy w różnych obszarach, tak by zapewnić więcej opcji rozegrania akcji i wyjścia na wolną pozycję.

 

Wybór ról i funkcji musi być dostosowany do Waszego stylu gry. Jeśli chcecie grać stabilną, szczelną i dobrze zorganizowaną obroną, to pomocnik odbierający piłkę jest przeciwieństwem tego stylu, gdyż często porzuca swoją pozycję w formacji by zbliżyć się do przeciwnika. Podobnie jeśli chcecie grać bezpośrednią piłką z kontrataku, to wysunięty rozgrywający nie pomoże w szybkim przerzucie gry z obrony do strefy ataku. Będzie on powoli rozgrywał prowadząc piłkę przez środek pola.

 

Gra czterema środkowymi pomocnikami tworzy ogromną przewagę w środku pola. Przewaga liczebna jest wówczas wykorzystywana do przebicia się przez obronę przeciwnika. Oczywiście przewaga ta musi oferować odpowiednią jakość, kreatywność i dużo ruchu z przodu, jak również ciężko pracującą formację obronną rekompensującą brak graczy bocznych, który występuje w większości takich systemów. Tym niemniej tak duża przewaga liczebna w najważniejszym rejonie daje możliwości zarówno stabilnej obrony, jak i nieprzewidywalności oraz przewagi podczas ataku.

Najbardziej oczywiste ustawienie czwórki w środku pola to: diament (DP-ŚP-ŚP-OPŚ lub DP-LP-PP-OPŚ) oraz kwadrat (DP-DP-ŚP-ŚP, DP-DP-OPŚ-OPŚ lub ŚP-ŚP-OPŚ-OPŚ), który pokrywa mniej stref boiska, ale pozwala na lepsze użycie konkretnych szablonów współpracy.

 

 

Najprostszy sposób rozdzielenia ról i funkcji to kierowanie się zasadą, że potrzeba dwóch par piłkarzy – jednej nastawionej bardziej defensywnie, drugiej ofensywnie. Musicie także upewnić się, że zagwarantowaliście odpowiednią liczbę wejść z głębi pola i rajdów do przodu. Środkowy pomocnik z funkcją ataku to najlepsze rozwiązanie mogące zapewnić dynamiczne wejścia z głębi pola. Dobrą alternatywą pod nieobecność takiego gracza może być pomocnik długodystansowiec z funkcją wsparcia.

W grze diamentem pozycja OPŚ jest obciążona wysokim ryzykiem krycia przez cały mecz. By tego uniknąć upewnij się, że Twój OPŚ ma możliwości ruchu zarówno do przodu, jak i do tyłu, ale także na boki boiska. Trequartista przesuwa się na boki, a fałszywy napastnik zwykle tylko agresywnie rusza do przodu. Możesz również rozważyć ofensywnego pomocnika, który wykonuje obie te funkcje zależnie od sytuacji na boisku.

 

Kolejna zaleta czteroosobowego środka pola to umożliwienie dużej specjalizacji środkowych pomocników. Regista lub cofnięty rozgrywający może być cenną pomocą w działaniach obronnych dla kolegów z formacji defensywnej, a obrońca odbierający piłkę dzięki takiemu wsparciu może czuć się swobodniej w naciskaniu na przeciwnika, wiedząc że są inni gracze, którzy w razie potrzeby będą go asekurować.

 

 

SZEROKOŚĆ ROZEGRANIA

 

Boczni gracze to zarówno boczni obrońcy (lub boczni wysunięci obrońcy) jak i boczni pomocnicy (lub ofensywni skrzydłowi). Większość drużyn ma dwóch graczy bocznych na każdym skrzydle (obrońca i pomocnik – przyp. red.), niektóre zaś tylko jednego. Boczni gracze posiadają bardzo zróżnicowany zestaw ról i funkcji. W tych rejonach boiska macie pełen wachlarz możliwości. Formacja jakiej używacie znacząco wpływa na wybór ról i funkcji w bocznych sektorach. Samotny boczny gracz ma więcej obowiązków i musi być zdolny wnieść coś do wszystkich obszarów gry, podczas gdy para bocznych zawodników może dzielić się specjalizacjami gwarantując bardziej zbilansowane ustawieniu.

Poświęcanie bocznych graczy jest jednym ze sposobów pozyskania większej liczby pomocników w środku pola i wygrania bitwy o posiadanie piłki. Dobrze użyci boczni gracze mogą jednak pomóc w utrzymaniu piłki, nieprzewidywalnym rozwiązaniu ataku, zdobywaniu bramek, a dzięki pracowitości i zdolnościom defensywnym są wykorzystywani także w grze obronnej – to tyczy się wszystkich pozycji na skrzydle. Boczny obrońca mądrze podłączający się do akcji ofensywnych jest bardzo cenny, podobnie jak skrzydłowy, który umiejętnie się cofa i odbiera piłki.

 

W piłce nożnej wiele systemów gry wykorzystuje tylko jednego klasycznego gracza bocznej strefy na każdym skrzydle. Przez lata utarło się, że Włosi są narodem, który nie ufa skrzydłowym i nie korzysta z nich. Tymczasem Włosi uwielbiają używać formacji z trójką z tyłu, co oznacza, że najczęściej miejscem do znalezienia tego dodatkowego człowieka w formacji są właśnie boczne sektory boiska.

Od takiego gracza wymaga się, by prezentował cały wachlarz obronnych, wspierających i ofensywnych zagrań na skrzydle. Zatem taki piłkarz musi:

·          przemieszczać się do przodu i zapewniać szerokość rozegrania,

·          cofać się za akcją przeciwnika i utrzymywać dobrą pozycję obronną,

·          nadążać za grą dając stale opcję gry na skrzydle potrzebną do utrzymania piłki,

·          penetrować formację przeciwnika na flance.

 

Reasumując. To naprawdę ogrom obowiązków i pracy do wykonania. Kolejnym dużym zmartwieniem jest pozycja samotnego gracza z boku. Formacja, którą wybierasz kształtuje obronę Waszej drużyny (atak także, ale w dużo mniejszym stopniu – przyp. red.). Dlatego musicie rozważyć jak głęboko Wasi boczni gracze mają się ustawiać. Im bardziej są cofnięci, tym bezpieczniejszą czynią formację obronną. Z drugiej strony jednak, im bardziej są ustawieni do przodu, tym szybciej naciskają w sektorach bocznych i szybciej tworzą zagrożenie w kontrataku. Im wyżej na boisku ustawisz samotnego bocznego gracza, tym bardziej musi być on skłaniany do cofania się. Następujące kombinacje najlepiej zapewniają szerokość rozegrania, penetrację skrzydła, stabilność formacji i pracowitość przydzielonych piłkarzy:

·          Boczny obrońca (atak)

·          Boczny wysunięty obrońca (wsparcie lub atak)

·          Kompletny boczny obrońca (atak)

·          Boczny pomocnik  (wsparcie)

·          Defensywny skrzydłowy (wsparcie)

Boczny pomocnik i defensywny skrzydłowy mają jedynie zadanie wsparcia, gdyż muszą zapewniać szerokość rozegrania podczas ataku, ale także mieć obowiązek powrotu za piłką w sektory obronne. Funkcja ataku nie wymusi ich cofania się w stopniu wystarczającym, natomiast funkcja obrony nie zapewni szerokości rozegrania piłki  wymaganej w formacjach z samotnym bocznym graczem. Na pewno zauważyliście pominięcie bocznego rozgrywającego w powyższej liście. Powodem jest fakt, że nie zapewnia on szerokości gry. Boczny rozgrywający ma naturalną skłonność do schodzenia na środek boiska, co tylko zagęści drużynę próbującą desperacko uzyskać szerokość w rozegraniu akcji.

 

Grając dwoma bocznymi graczami na skrzydle macie do dyspozycji więcej dostępnych ustawień. Po pierwsze, zastanówcie się jak Wasza drużyna ma tworzyć zagrożenie pod bramką rywala i w związku z tym jak Wasi gracze powinni się zachowywać. Część bocznych graczy może się przemieszczać do środka, pomagając zdominować środek pola, podczas gdy drugi z graczy na skrzydle zapewni wówczas szerokość rozegrania. Niektóre dwójki operują wspólnie w bocznym sektorze boiska grając na obieg, bądź wypracowując pozycje do dośrodkowania. Jeszcze inną opcją jest pozostawanie jednego gracza z tyłu, jako opcji do bezpiecznego wycofania piłki (w systemach gry pozycyjnej – przyp. red.). Zwykle przy dwójce graczy bocznych macie graczy na pozycjach bpocznych obrońców (OL/OP), gdyż potencjalny zysk z gry na pozycji WO jest niwelowany przez drugiego bocznego gracza ustawionego tuż przed nimi.

 

Pierwszym przykładem kombinacji jest sytuacja, gdy masz bocznego gracza przesuwającego się na środek, aby pomóc zdominować środek boiska:

·          Boczny obrońca (atak)

·          Wysunięty boczny obrońca (wsparcie lub atak)

·          Kompletny boczny obrońca (atak)

 

W połączeniu z:

·          Boczny pomocnik (wsparcie)

·          Boczny rozgrywający (wsparcie lub atak)

·          Wysunięty rozgrywający (wsparcie lub atak)

·          Schodzący napastnik (wsparcie lub atak)

·          Raumdeuter (atak)

 

Moglibyście również użyć kombinacji:

·          Odwrócony cofnięty skrzydłowy (wsparcie) + skrzydłowy lub boczny pomocnik (obaj atak)

 

Inna opcja to użycie pary bocznych graczy, którzy pozostają w bocznych sektorach i grają na obieg, by stworzyć przestrzeń na skrzydle:

·          Boczny obrońca (atak)

·          Wysunięty boczny obrońca (atak)

·          Kompletny boczny obrońca (atak)

 

W połączeniu z:

·          Boczny pomocnik (wsparcie)

·          Skrzydłowy (wparcie)

·          Defensywny skrzydłowy (wsparcie)

·          Boczny odgrywający (wsparcie)

 

Spowoduje to, że gracz naturalnie stojący w głębi pola (na przykład OP) będzie obiegał gracza nominalnie bardziej ofensywnego (na przykład PP/OPP), co stworzy dodatkową przestrzeń do gry i zwiększy ilość możliwych podań.

 

Można użyć bardziej typowej pary bocznych graczy, mającej jedynie zapewnić drużynie szerokość rozegrania z ofensywnymi graczami odpowiedzialnymi za penetrację i defensywnymi odpowiedzialnymi za destrukcję oraz stabilność formacji:

·          Boczny obrońca (wsparcie) + skrzydłowy lub boczny pomocnik (obaj atak),

·          Wysunięty boczny obrońca (wsparcie) + boczny pomocnik (atak).

 

Wówczas gra Waszej drużyny na flance będzie polegać na tym, że pomocnik będzie wbiegał na skrzydło i dośrodkowywał, a obrońca będzie trzymał się z tyłu zostawiając opcję podania.

 

Najpierw ustalcie ilu graczy na skrzydle chcecie używać, a dopiero potem zdecydujcie o ich rolach. Jeśli gracie samotnym bocznym graczem, nie możecie pozwolić sobie na powierzanie mu jedynie funkcji obrony. Musi on również kreować ofensywną grę na skrzydle. Weź pod uwagę, że samotny skrzydłowy musi mieć przede wszystkim korzystną pozycję wyjściową do obrony, albo móc się cofnąć i bronić. Dwójka bocznych graczy musi działać wspólnie, w sposób zorganizowany.. Upewnijcie się, że nie wchodzą sobie w drogę, a zarazem wciąż mogą zagrać na obieg lub stworzyć przewagę.

 

 

Ciąg dalszy nastąpi...

 

 

Link -> oryginalny poradnik w języku angielskim znajdziecie na Sports Interactive Forum.

 

Tłumaczenie: Znachor

Korekta: Kwiatek

Redakcja: Piotr Sebastian